Buste van Seneca



LUCII ANNAEI SENECAE
EPISTULAE MORALES AD LUCILIUM





Latijnse tekst en een nederlandse vertaling door Ben Bijnsdorp





Latijnse brontekst van Seneca's werken.


Lucius Annaeus Seneca.

Biografie.
Zijn jeugd en opvoeding.
- Hij was de zoon van een vermogend lid van de Ridderstand [na de Senatoren de belangrijkste Romeinse stand]. Hij werd geboren omstreeks het begin van onze jaartelling in Corduba (het Spaanse Cordova), ontving zijn opvoeding te Rome waar zijn [gelijknamige] vader bekendheid genoot als schrijver over retoriek. Op ongeveer 30-jarige leeftijd vestigde hij zich als advocaat en verwierf zich zo een aanzienlijk vermogen. Daarnaast wijdde hij zich aan de letterkunde, en de studie van de filosofie en de natuurwetenschappen [toen nog geen duidelijk gescheiden onderzoeksgebieden].
Verbanning en eerherstel.
- Op aandringen van Messalina, de vrouw van keizer Claudius, werd hij in 41 door de keizer naar Corsica verbannen. Acht jaar later werd hij op verzoek van Claudius' tweede vrouw Agrippina [de dochter van Germanicus] teruggeroepen en aangesteld tot leraar van haar zoon Nero, de latere keizer.
Seneca en Nero.
- Seneca had aanvankelijk een grote invloed op Nero, ook nog tijdens de eerste jaren van diens keizerschap. De leerling toonde zijn dankbaarheid door zijn leermeester grote kapitalen te schenken die hem tot de rijkste man van zijn tijd maakte, op Nero zelf na. Maar geleidelijk nam Seneca's gezag af, vooral toen Poppaea Sabina, de vrouw van Nero's vriend Otho, keizerin werd. In 62 trok hij zich terug uit het publieke leven. In 65 werd hij gedwongen zelfmoord te plegen omdat hij verdacht werd van medeplichtigheid aan een samenzwering tegen Nero.


Geschriften.
- Seneca heeft filosofische werken en tragedies geschreven.
Filosofische werken.
- Seneca is een eklektisch filosoof, d.w.z. dat hij van verschillende wijsgerige richtingen gedachten overnam en die probeerde in een persoonlijke levensvisie te verzoenen. Zijn voorkeur ging hierbij uit naar de Stoa, maar hij verwijst in zijn brieven aan Lucilius aanvankelijk vooral naar Epicurus, misschien omdat Lucilius een [gewezen] aanhanger van het Epicurisme was.
- Tot deze werken behoren o.a.:
De Clementia ['Zachtmoedigheid'], een pleidooi voor een milde uitoefening van het gezag, bedoeld als advies voor Nero;
De Ira ['Toorn'], waarin o.a. gepleit wordt voor een betere behandeling van slaven;
De Beneficiis ['Weldaden'], uitvoerig en met veel voorbeelden moraliseert dit over het geven en ontvangen van weldaden;
Ad Lucilium epistularum moralium libri XX ['Twintig brievenboeken over ethiek aan Lucilius'], in totaal 124 brieven aan Lucilius, een verder onbekende procurator op Sicilië, die in een mix van anekdotes, alledaagse wederwaardigheden en diepergaande wijsgerige observaties Seneca's levenshouding illustreren en tot zijn meest boeiende werk behoren.
Naturales Quaestiones ['Problemen in de natuur'], voornamelijk geofysische verhandelingen, vol moraliserende uitweidingen en daardoor verwant aan zijn wijsgerige werken in engere zin.
Tragedies.
- Het gaat hier bijna uitsluitend om navolgingen van Griekse originelen, vooral van Euripides. Het zijn in hoofdzaak monologen, afgewisseld door [meestal los van de inhoud staande] koorliederen. Handeling ontbreekt bijna helemaal, zodat zij zich [naar de gewoonte van die tijd] meer lenen voor declamatie of lectuur dan opvoering.
- De titels luiden: Hercules Furens ['Razende Hercules']; Hercules Oetaeus ['Hercules op de Oita']; Medea; Phaedra; Troades ['Trojaanse Vrouwen']; Phoenissae ['Foenicische Vrouwen']; Oedipus; Agamemnon; Thyestes.


Voortleven.
- Naast de filosoof Seneca heeft ook de toneelschrijver een belangrijke rol gespeeld in de cultuurgeschiedenis. Toen namelijk na de Middeleeuwen de Griekse toneeltraditie nog onbekend was en er nog slechts een Latijnse overlevering van de Oudheid bestond, leverde Seneca een belangrijke impuls tot de herleving van de belangstelling voor de klassieke tragedie in de 16e en 17e eeuw. Speciaal door de Fransen Corneille en Racine en de Nederlander Vondel. Pas toen de Griekse handschriften binnen bereik kwamen en men Grieks ging leren drongen de originele teksten de bewerkingen naar de achtergrond. Intussen had Seneca de band met de oudheid gelegd en tot in onze tijd worden zijn toneelteksten nog nagevolgd, o.a. door Hugo Claus.



„Mannen als Marcus Aurelius en Seneca waren machtige kerels, echt mannetjes. Wat ze schreven, ontstond niet in een kalm, mediterend bestaan. Het waren politieke topsporters. Hun stoïcijnse opvattingen waren een manier om te overleven, het was een vorm van zelfbescherming bij al hun dadendrang" [Mark Tuitert]





Inhoudsopgave

Van Seneca is tot nu toe op deze site beschikbaar:

De Providentia.


Van 'Brieven aan Lucilius':

001.Omgaan met Tijd.
002.Reizen en Lezen.
003.Het Kiezen van Vrienden.
004.Angst voor de Dood.
005.De Ware Filosoof.
006.Echte Vriendschap.
007.Mijd de Massa.
008.Waarop richt de Wijze zijn Aandacht.
009.De Vriendschap van de Wijze.
010.De Heilzaamheid van Alleen zijn.
011.Wat Wijsheid bijdraagt tot Verbetering.
012.Omgaan met Ouderworden.
013.Geen getob over de toekomst.
014.Zorg voor het lichaam; de Wijze en politiek.
015.Training van lichaam en ziel.
016.Het Nut van de Filosofie.
017.De Ware Wijze weet armoede te waarderen.
018.Ascese.
019.Zegening van Afzondering.
020.Wijsheid en ongedurigheid.
021.De Echte Roem van de Filosofie.
022.Over vermaningen en carrièzucht.
023.In de filosofie schuilt het ware genot.
024.Angst voor de toekomst en de dood.
025.Anderen verbeteren; omgang met jezelf.
026.Leer te sterven!
027.Wijsheid is niet te koop.
028.Je neemt jezelf overal mee.
029.Hulp aan een vriend.
030.Filosofie in het zicht van de Dood.
031.Het hoogste goed.
032.Aansporing tot wijsbegeerte.
033.Omgaan met citaten.
034.Ga zo door!
035.Soorten vriendschap.
036.Adviezen aan een vriend.
037.De moed van de filosoof.
038.De Inkleding van adviezen.
039.De Valkuil van voorspoed.
040.De voordracht van een filosofisch betoog.

041.De verhouding god en menselijk individu.
042.Hoogstaande karakters zijn erg zeldzaam.
043.De wijze leeft altijd als was het in het openbaar.
044.De ware adel huist in de filosofie.
045.Holle subtiliteiten van de dialektiek.
046.Reactie op een boek van Lucilius.
047.Slaven zijn ook mensen.
048.Vriendschap; futiliteit van sofistiek.
049.Het leven is kort, dus geen beuzelarijen.
050.Kennis van eigen tekorten: begin van verbetering.
051.De wijze kiest de verblijfplaats die bij hem hoort.
052.Helpers op de weg naar wijsheid.
053.De Filosofie diagnostiseert en geneest.
054.Geen angst voor de dood.
055.De villa van Vatia; soorten rust.
056.Leven in Baiae.
057.Zelfs de wijze schietwel eens tekort.
058.De filosofie van Plato.
059.Het ware genot.
060.Tevredenheid.
061.Schik je gewillig in je lot.
062.Verplichtingen.
063.Bij het overlijden van een vriend.
064.Lof voor Quintus Sextius.
065.Oorzakelijkheid.
066.Het enig goede.
067.Wenselijkheid.
068.Vrijetijdsbesteding.
069.De Zegen van Rust.
070.Vrijheid van sterven.
072.Hoed je voor afleiding.
073.De Filosoof en de Overheid.
077.Zelfdoding.
078. Hoe om te gaan met ziektes.
079.De Aetna en Virtus.
080.Kijk door rolgedrag heen.
081.Dankbaarheid
083.Dronkenschap.
084.Concentratie.
100.Verdediging van Papirius Fabianus.
110.Arm en Rijk.
111.Sofismen en Wijsheid.
116.Geen emoties.
122.Over nachtbrakers.

  • Terug naar Home



  • Ben@Bijnsdorp.nl