Aeneis 5,286 - 361

De hardloopwedstrijd.
- Hoc pius Aeneas misso certamine tendit
gramineum in campum, quem collibus undique curuis
cingebant siluae, mediaque in ualle theatri
circus erat; quo se multis cum milibus heros
consessu medium tulit exstructoque resedit.



290		 - Nadat deze wedstrijd beëindigd was ging de plichtsgetrouwe Aeneas
naar een grasveld dat helemaal omgeven was door hellingen van heuvels
begroeid met bossen, en midden in het dal was een spektapelpiste;
daarheen begaf zich de held met vele duizenden
en nam plaats in hun midden op een geïmproviseerde zitplaats.
Hic, qui forte uelint rapido contendere cursu,
inuitat pretiis animos, et praemia ponit.
Undique conueniunt Teucri mixtique Sicani,
Nisus et Euryalus primi,
Euryalus forma insignis uiridique iuuenta,



295		 Nu nodigt hij al wie maar wil mee te doen aan een wedren
en moedigt hen aan met prijzen en stelt die ten toon.
Van alle kanten stromen Teucriërs toe en met hen Sicilianen,
Nisus en Euryalus nemen het voortouw,
Euryalus valt op door zijn schoonheid en frisse jeugd,
Nisus amore pio pueri; quos deinde secutus
regius egregia Priami de stirpe Diores;
hunc Salius simul et Patron, quorum alter Acarnan,
alter ab Arcadio Tegeaeae sanguine gentis;
tum duo Trinacrii iuuenes, Helymus Panopesque



300		 Nisus door zijn trouwe toewijding aan deze jongen; direct na hen
komt prins Diores uit het uitnemende geslacht van Priamus;
hem volgt Salius en ook Patron, van wie de één Acarnaan is,
de ander afkomstig uit Arcadië en het volk van Tegea;
dan volgen twee jonge mannen van Sicilië, Helymus en Panopés
adsueti siluis, comites senioris Acestae;
multi praeterea, quos fama obscura recondit.
Aeneas quibus in mediis sic deinde locutus:
'Accipite haec animis laetasque aduertite mentes.
Nemo ex hoc numero mihi non donatus abibit.



305		 gewend aan de wouden, onafscheidelijk van de oudere Acestes;
dan ook vele anderen, wier naam niet meer voortleeft.
Aeneas sprak temidden van hen dan het volgende:
'Knoop wat ik zeg goed in je oren en houd het vast in je geest tot je vreugde.
Niemand van deze deelnemers zal zonder gave van mij weggaan.
Cnosia bina dabo leuato lucida ferro
spicula caelatamque argento ferre bipennem;
omnibus hic erit unus honos. Tres praemia primi
accipient flauaque caput nectentur oliua.
Primus equum phaleris insignem uictor habeto;



310		 ieder zal ik twee Kretensische speren geven met ijzeren drijfwerk
en een tweesnijdende bijl met zilver versierd;
deze eer valt allen ten deel. De eerste drie zullen prijzen ontvangen
en hun hoofd zal omwonden worden met goudgele olijf.
De eerste zal, als winnaar, een paard krijgen met prachtige halster;
alter Amazoniam pharetram plenamque sagittis
Threiciis, lato quam circum amplectitur auro
balteus et tereti subnectit fibula gemma;
tertius Argolica hac galea contentus abito.'
- Haec ubi dicta, locum capiunt signoque repente



315		 de tweede een koker met Thracische pijlen gevuld, zoals Amazones
ze dragen, er omheen loopt een brede gouden band
en een gesp met een edelsteen vormt de sluiting;
de derde moet tevreden zijn met deze helm uit Argos.'
- Zodra hij dit heeft gezegd, nemen ze hun plaats in en als het signaal klinkt,
corripiunt spatia audito limenque relinquunt,
effusi nimbo similes. Simul ultima signant,
primus abit longeque ante omnia corpora Nisus
emicat et uentis et fulminis ocior alis;
proximus huic, longo sed proximus interuallo,



320		 schieten zij van de startlijn en rennen de baan op,
roffelen voort als een stortregen. Gelijkelijk prenten zij zich hun doel in.
Als eerste is Nisus weg en vóór alle anderen
flitst hij uit, sneller dan wind en de vleugels van bliksem;
het dichtst achter hem, het dichtst maar toch met een fikse achterstand,
insequitur Salius; spatio post deinde relicto
tertius Euryalus;
Euryalumque Helymus sequitur; quo deinde sub ipso
ecce uolat calcemque terit iam calce Diores
incumbens umero, spatia et si plura supersint



325		 volgt hem Salius; daarachter als derde Euryalus
ook weer op afstand;
en Helymus jaagt weer op Euryalus; en op de voet, zie, vliegt hem na
en rent in zijn voetspoor Diores,
hij dringt tegen zijn schouder en als er meer ruimte zou zijn
transeat elapsus prior ambiguumque relinquat.
Iamque fere spatio extremo fessique sub ipsam
finem aduentabant, leui cum sanguine Nisus
labitur infelix, caesis ut forte iuuencis
fusus humum uiridisque super madefecerat herbas.



330		 zou hij hem passeren en zijn vervaarlijke tegenstander achter zich laten.
En reeds kwamen zij in een eindsprint amechtig op de finish af,
toen Nisus ongelukkigerwijs uitgleed in wat glibberig bloed,
dat uitgerekend daar bij het slachten van runderen
op de grond was gespat en het jonge gras van boven nat gemaakt had.
Hic iuuenis iam uictor ouans uestigia presso
haud tenuit titubata solo, sed pronus in ipso
concidit immundoque fimo sacroque cruore.
Non tamen Euryali, non ille oblitus amorum:
nam sese opposuit Salio per lubrica surgens;



335		 Hier kon de jongen, als winnaar al juichend, niet op de been blijven
bij zijn afzet tegen de grond maar voorover viel hij
in het smerige slijm en het gewijde bloed.
Toch is hij Euryalus niet vergeten, zijn hartsvriend:
want hij licht Salius een been terwijl hij in het gladde overeind komt;
ille autem spissa iacuit reuolutus harena,
emicat Euryalus et munere uictor amici
prima tenet, plausuque uolat fremituque secundo.
Post Helymus subit et nunc tertia palma Diores.
Hic totum caueae consessum ingentis et ora



340		 die struikelt nu hals over kop de baan af in het fijne zand,
Euryalus schiet naar voren en, winnaar dank zij de hulp van zijn vriend,
houdt hij de eerste plaats en vliegt voort onder luide hoera's.
Na hem komt Helymus aan en dan als derde Diores.
Nu laat Salius de hele verzameling op de tribune
prima patrum magnis Salius clamoribus implet,
ereptumque dolo reddi sibi poscit honorem.
Tutatur fauor Euryalum lacrimaeque decorae,
gratior et pulchro ueniens in corpore uirtus.
Adiuuat et magna proclamat uoce Diores,



345		 en vooral de oren van de oudsten zijn klachten luid horen:
hij eist de eer op die hem door een list is ontstolen.
Maar de sympathie begunstigt Euryalus en ook zijn vertederende tranen,
en zijn fierheid die huist in zijn mooie lichaam.
Ook komt Diores hem luidkeels te hulp,
qui subiit palmae frustraque ad praemia uenit
ultima, si primi Salio reddantur honores.
Tum pater Aeneas 'Vestra' inquit 'munera uobis
certa manent, pueri, et palmam mouet ordine nemo;
me liceat casus miserari insontis amici.'



350		 die ging voor de zege maar ook nog de laatste prijs misloopt,
als de eerste aan Salius wordt gegeven.
Dan maant vader Aeneas: 'Jongens, jullie prijzen blijven in jullie handen,
zoveel is zeker, niemand mag de zege diskwalificeren;
maar laat ik de val van mijn onschuldige vriend mogen troosten'.
Sic fatus tergum Gaetuli immane leonis
dat Salio uillis onerosum atque unguibus aureis.
Hic Nisus 'Si tanta' inquit 'sunt praemia uictis,
et te lapsorum miseret, quae munera Niso
digna dabis, primam merui qui laude coronam



355		 Met deze woorden gaf hij de geweldige huid van een Gaetulische leeuw,
zwaar van een gouden vacht en klauwen, aan Salius.
Hierop sprak Nisus: 'Als verliezers zo grote prijzen behalen,
en je begaan bent met struikelaars, wat voor passende geschenken
zul je dan niet aan Nisus toedelen, die de zegekroon roemrijk verdiende
ni me, quae Salium, fortuna inimica tulisset?'
Et simul his dictis faciem ostentabat et udo
turpia membra fimo. Risit pater optimus olli
et clipeum efferri iussit, Didymaonis artes,
Neptuni sacro Danais de poste refixum.



360		 als mij niet eenzelfde tegenslag als Salius hem afgetroggeld had?'
En terwijl hij dit zei wees hij naar zijn gezicht en zijn ledematen
smerig van slijm. De vader lachtte hem monter toe
en liet een schild brengen, een werkstuk van Didymaoon,
ooit door de Grieken gesloopt van Neptunus' tempel.
Hoc iuuenem egregium praestanti munere donat.
Met dit fantastische geschenk begiftigde hij de uitstekende jongeman.

  • Terug naar Inhoudsopgave Aeneis