Aeneis 2, 361 - 437

Aeneas in een hopeloze strijd.
Quis cladem illius noctis, quis funera fando
explicet aut possit lacrimis aequare labores?
Urbs antiqua ruit multos dominata per annos;
plurima perque uias sternuntur inertia passim
corpora perque domos et religiosa deorum



365		 - Wie zou de ramp van die nacht, wie de moordpartijen met woorden
kunnen beschrijven of met zijn tranen de ellende recht kunnen doen?
De oude stad, vele jaren een pronkstuk, stortte in;
en over de zeer vele straten lagen overal, bewegingloos,
lichamen, ja ook in de huizen en tempels der goden.
limina. Nec soli poenas dant sanguine Teucri;
quondam etiam uictis redit in praecordia uirtus
uictoresque cadunt Danai. Crudelis ubique
luctus, ubique pauor et plurima mortis imago.

- Primus se Danaum magna comitante caterua



370		 Maar niet alleen de Trojanen hebben geboet met hun bloed;
soms keerde ook bij de overwonnenen de moed weer terug in hun borst
en sneuvelden Danaërs, hoewel overwinnaars. Overal klonk
hartverscheurend gejammer, paniek overal en dood in zeer veel gedaanten.

- Eerst ontmoeten wij Androgeos, vergezeld door een grote drom Danaërs
Androgeos offert nobis, socia agmina credens
inscius, atque ultro uerbis compellat amicis:
'Festinate, uiri! nam quae tam sera moratur
segnities? Alii rapiunt incensa feruntque
Pergama: uos celsis nunc primum a nauibus itis?'



375		 in zijn onwetendheid ziet hij ons aan voor zijn medestrijders
en uit eigen beweging spreekt hij ons aan met vriendschappelijke woorden:
'Haast je, mannen! Wat voor vertraging houdt jullie op?
Anderen plunderen het brandende Pergama al leeg:
komen jullie nu pas van de hoge schepen hierheen?'
Dixit, et extemplo (neque enim responsa dabantur
fida satis) sensit medios delapsus in hostis.
Obstipuit retroque pedem cum uoce repressit.
Improuisum aspris ueluti qui sentibus anguem
pressit humi nitens trepidusque repente refugit



380		 Meteen na deze woorden merkte hij (hij kreeg immers
geen antwoord) dat hij midden tussen vijanden beland was.
Hij verstomde van schrik, stapte terug en slikte zijn tong in.
Zoals wie tussen scherpe doornstruiken op een verborgen slang trapt
als hij zich schrap zet en dan opeens geschrokken terugdeinst
attollentem iras et caerula colla tumentem,
haud secus Androgeos uisu tremefactus abibat.
inruimus densis et circumfundimur armis,
ignarosque loci passim et formidine captos
sternimus; aspirat primo Fortuna labori.



385		 voor het beest dat, gezwollen in woede, zijn donkere nek naar hem opheft,
precies zo wilde Androgeos ervandoor, verschrikt door de aanblik,
maar wij vallen op hem aan en omsingelen hen gewapend,
zij zijn onbekend met de plaats en bevangen door vrees:
zo begunstigt het lot ons eerste gevecht.
Atque hic successu exsultans animisque Coroebus:
'o socii, qua prima' inquit 'Fortuna salutis
monstrat iter, quaque ostendit se dextra, sequamur:
mutemus clipeos Danaumque insignia nobis
aptemus. Dolus an uirtus, quis in hoste requirat?



390		 En nu, overmoedig door dit succes, roept Coroebus:
'Mannen, laten we deze weg tot behoud, die het eerste Lot ons toonde,
volgen, waar het zich gunstig toont:
we moeten ons van de schilden der Danaërs en hun kentekens
meester maken. List of dapperheid, wie zal daar tegenover een vijand om malen?
arma dabunt ipsi.' Sic fatus deinde comantem
Androgei galeam clipeique insigne decorum
induitur laterique Argiuum accommodat ensem.
Hoc Rhipeus, hoc ipse Dymas omnisque iuuentus
laeta facit: spoliis se quisque recentibus armat.



395		 Zelf staan ze ons hun wapens af'. Met deze woorden voorziet hij zich
van de helm met de bos van Androgeos en diens schild dat opvalt door zijn embleem
en gordt zich het zwaard der Argiven aan zijn zijde.
Dit doen ook Rhipeus en Dymas en alle strijders
met veel plezier: ieder omhangt zich met de net buitgemaakte wapens.
Vadimus immixti Danais haud numine nostro
multaque per caecam congressi proelia noctem
conserimus, multos Danaum demittimus Orco,
diffugiunt alii ad nauis et litora cursu
fida petunt; pars ingentem formidine turpi



400		 Wij mengen ons onder de Danaërs, zonder instemming van onze goden
en veel gevechten gaan we aan, slaags geraakt in het nachtelijk duister,
veel Danaërs zenden we naar de onderwereld,
anderen vluchten weg naar hun schepen en rennen
naar de vertrouwde kust; een deel, verlamd door angst,
scandunt rursus equum et nota conduntur in aluo.
- Heu nihil inuitis fas quemquam fidere diuis!
Ecce trahebatur passis Priameia uirgo
crinibus a templo Cassandra adytisque Mineruae
ad caelum tendens ardentia lumina frustra,



405		 klimt weer terug in het paard en verbergt zich in de vertrouwde buik.
- Ach, laat toch niemand vertrouwen op onwillige goden!
Daar werd de dochter van Priamus, Cassandra,
met losgemaakte haren weggesleept uit de heilige tempel van Minerva,
vergeefs richt zij haar vurige ogen ten hemel,
lumina, nam teneras arcebant uincula palmas.
Non tulit hanc speciem furiata mente Coroebus
et sese medium iniecit periturus in agmen;
consequimur cuncti et densis incurrimus armis.
Hic primum ex alto delubri culmine telis



410		 alleen haar ogen, want boeien belemmeren haar tengere handen.
Deze aanblik kan de dolverliefde Coroebus niet verdragen
en, tot sterven bereid, stort hij zich midden tussen haar bewakers;
met zijn allen volgen we hem en stormen toe, beschermd door de wapens.
Nu worden wij eerst vanaf het dak van de tempel bestookt
nostrorum obruimur oriturque miserrima caedes
armorum facie et Graiarum errore iubarum.
Tum Danai gemitu atque ereptae uirginis ira
undique collecti inuadunt, acerrimus Aiax
et gemini Atridae Dolopumque exercitus omnis:



415		 met de pijlen der onzen en onstaat er een zeer trieste slachting
door de misleidende aanblik van de Griekse wapens en helmbossen.
Dan doen de Grieken een massale aanval van alle kanten, op het horen van het gekerm
en uit woede over de ontzetting van het meisje, Ajax het driftigst,
dan ook de beide zonen van Atreus en heel het leger der Dolopen:
aduersi rupto ceu quondam turbine uenti
confligunt, Zephyrusque Notusque et laetus Eois
Eurus equis; stridunt siluae saeuitque tridenti
spumeus atque imo Nereus ciet aequora fundo.
Illi etiam, si quos obscura nocte per umbram



420		 zoals soms tegengestelde winden, na het uitbreken van een storm,
te paard met elkaar botsen vanuit het Westen, het Zuiden en Oosten;
bossen huilen en schuimend raast Nereus met zijn drietand
en jaagt de zee op vanaf de bodem in de diepte.
Ook verschijnen zij, die wij in het duister van de donkere nacht
fudimus insidiis totaque agitauimus urbe,
apparent; primi clipeos mentitaque tela
agnoscunt atque ora sono discordia signant.
Ilicet obruimur numero, primusque Coroebus
Penelei dextra diuae armipotentis ad aram



425		 verjaagd hadden door onze krijgslist en door heel de stad achtervolgd;
nu eerst herkennen zij hun schilden en de bedrieglijke wapens
en bemerken de vreemde tongval van onze stemmen.
Terstond worden we door hun overmacht overspoeld, en als eerste
sneuvelt Coroebus door de hand van Peneleus voor het altaar
procumbit; cadit et Rhipeus, iustissimus unus
qui fuit in Teucris et seruantissimus aequi
(dis aliter uisum); pereunt Hypanisque Dymasque
confixi a sociis; nec te tua plurima, Panthu,
labentem pietas nec Apollinis infula texit.



430		 van de oorlogsgodin; ook valt dan Rhipeus, de allerrechtschapenste man
die er was bij de Teucers en meest gehecht aan wat billijk was
(de goden beschikten anders); Hypanis en Dymas sneuvelen,
geraakt door hun eigen mannen; en ook jou, Panthus,
hebben je grote vroomheid en de priesterband van Apollo niet beschermd.
Iliaci cineres et flamma extrema meorum,
testor, in occasu uestro nec tela nec ullas
uitauisse uices, Danaum et, si fata fuissent
ut caderem, meruisse manu. Diuellimur inde,
Iphitus et Pelias mecum (quorum Iphitus aeuo



435		 - Bij de as van Troje en die brandstapel van de mijnen,
zweer ik dat ik bij de ondergang van jullie noch wapengeweld noch welke gevaren ook
uit de weg zou zijn gegaan en ook, als dat me beschoren was
gesneuveld te zijn door de hand van de Danaërs, maar pas na verdienste.
Dan worden we uiteen gerukt, Iphitus en Pelias (van wie Iphitus
iam grauior, Pelias et uulnere tardus Vlixi),
protinus ad sedes Priami clamore uocati.




 traag loopt van ouderdom, Pelias ook nog door een verwonding door Ulysses),
worden met mij door geschreeuw meegeroepen naar het paleis van Priamus.



  • Terug naar Inhoudsopgave Aeneis